Çocuk Diş Hekimliği

Bebeklerin ilk süt dişi çıktığı andan itibaren düzenli olarak dişleri fırçalanmaya başlanmalıdır, bu dönemde bebekler için özel üretilmiş parmak fırçaları bulunmaktadır. Bunun dışında bebekler için uygun başlıklara sahip diş fırçaları veya gazlı bez yardımı ile diş ve diş etlerinin temizliği sağlanabilir. Temizleme işleminin her beslenme sonrasında yapılması önemlidir ve çocukların el becerileri fırçalama için yeterli ve etkili bir duruma gelene kadar (bu her çocuk için değişen yaş periyodunda olmakla birlikte ortalama olarak 7-8 yaş arası genel kabul gören dönemdir) dişlerin fırçalanması ebeveynlerin görevidir.

Süt dişleri kendinden sonra gelen sürekli dişler için rehberlik eder ve sürekli dişlerin doğru pozisyonda çıkmaları için gerekli yeri ve mesafeyi korur. Süt dişlerinin erken dönemde kaybedilmesi durumunda istenmeyen çapraşıklıklar, çene gelişim problemleri oluşabilir. Süt dişleri çene kemiğinin ve kasların gelişimini destekler. Düzgün çiğneme, konuşma ve beslenme için süt dişleri düşme yaşı gelinceye kadar ağızda kalmalı ve fonksiyonunu devam ettirmelidir.

Koruyucu diş hekimliği, diş çürükleri ve dişeti iltihabı gibi sık rastlanan ağız ve diş hastalıklarının yanı sıra dişsel ve iskelet bozukluklarI oluşmadan önce önlenmesine dayanan uygulamaları içerir.

Bu uygulamalar çocuklarda çürük risk tayini yapılarak belirlenir ve başlıca; doğru beslenme ve diyet alışkanlıklarının kazandırılması, doğru ve etkili bir ağız hijyen eğitiminin verilmesi, fluor, fissür örtücü uygulamaları, düzenli diş hekimi kontrolleri, büyüme ve gelişiminin değerlendirilmesi, gerekli ise yer tutucu kullanılması, zararlı ağız alışkanlıklarının (biberon- emzik kullanımı, parmak emme, dil itme, yanlış yutkunma gibi) elimine edilmesi koruyucu diş hekimliğin ana hedefidir.


Diş minelerini asit ataklarına karşı korumak, çürük oluşumunu engellemek, başlangıç seviyesindeki çürükleri durdurmak için alınabilecek en etkili ve basit yöntemdir. Fluor uygulamalarının sıklığı çocuğunuz mevcut çürük ve çürük riski durumuna göre hekiminiz tarafından belirlenmektedir. Düzenli fluor uygulamaları bakterilerin ürettiği asitlere karşı dişlerin dirençli olmalarını sağlamaktadır.

Fissür örtücü uygulaması ağrısız ve anestezi gerektirmeyen koruyucu olarak uygulanan bir yöntemdir. Özellikle azı dişlerinin çiğneme yüzeylerinde bulunan fissür adı verilen oluk ve çukurların beyaz renkli akışkan bir materyal ile doldurulmasıdır. Besinlerin fissür adı verilen çürüğe elverişli bu bölgelerde birikmesini önleyerek çürük oluşumuna karşı etkili bir koruyuculuk sağlamaktadır. Günümüzde süt ve sürekli dişlere uygulanabilmektedir.

Amputasyon tedavisi derin çürüklü süt dişlerinin tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Çürüğün ilerlediği ancak süt dişinin köklerinin bu durumdan etkilenmediği semptom göstermeyen (gece ağrısı, şiddetli zonklayıcı tarzda ağrı şikayetinin bulunmadığı durumlarda) süt dişlerinde uygulanan bu yöntemde, çürük doku ile çürükten etkilenen sinir dokunun da bir kısmının uzaklaştırıldığı tedavi şeklidir. Süt dişindeki çürüğün derinleştiği ancak kanal tedavisi gerekmeyen dişlerde amputasyon tedavisi sıklıkla tercih edilmektedir.

Çocuklarda ağız hijyen alışkanlıklarının zayıf olması, şekerli gıda tüketim sıklığının fazla olması, uzun süreli biberon kullanımı gibi nedenlerle diş çürükleri meydana gelebilir. Uzun süreli tedavi edilmeyen çürükler ve çürüğe sebep olan etkenlerin ortadan kaldırılmaması, aniden başlayan veya gece uyutmayacak kadar şiddetli, zonklayıcı tarzda ağrılara sebep olabilir.

Bu durum dişin içerisindeki canlı dokuları ve köklerini etkileyerek iltihaplanmaya yüz ve özellikle çene bölgesinde şişliklere sebep olabilmektedir. Bu gibi durumlar ortaya çıktığında süt dişine kanal tedavisi yapılması gereklilik kazanır. Süt dişlerine uygulanan kanal tedavisinin amacı süt dişini düşme yaşına kadar korumak ve fonksiyonunu devam ettirmektir.

Süt dişi kanal tedavisi ile ilgili ebeveynlerin sıklıkla tedirgin olduğu bir diğer konu ise süt dişinin altındaki daimî dişin bu tedaviden etkilenme durumudur. Süt dişine kanal tedavisi yapılması altından daimî dişin çıkmasını engellemez, aksine süt dişinde iltihaplı bir durum söz konusu ise kanal tedavisi yapılmaması henüz gelişmekte olan daimî dişin gelişimi aşamasında sürekli bir iltihaba maruz kalmasına sebep olur. Bu durum daimî dişte kalıcı şekil ve renk bozukluklarına sebep olabilir. Dolayısıyla süt dişine yapılan kanal tedavisi daimî dişe zarar vermez bölgede gelişebilecek olan enfeksiyonu engelleyerek daimî dişleri koruyan bir tedavi şeklidir.

Paslanmaz çelik kuronlar her diş için ayrı özellikte, hazır formlarda bulunan prefabrik metal kaplamalardır. Uygulanma şekli kolay ve pratiktir. Çok fazla madde kaybına uğramış süt azı dişlerinde ve geçici olarak çocuklarda daimî dişlerde de uygulanabilmektedir. Madde kaybının fazla olduğu bu dişlerde kırılmalar veya ikincil çürükler gözlenebilir ve bu dişlerde yapılan dolguların tutuculuğu zayıftır. Bu sebeple prefabrik kuronlar dişte kalan dokuları koruyarak daha iyi bir çiğneme etkinliği sağlar ve süt dişinin düşme yaşına kadar ağızda sorunsuz bir şekilde fonksiyonunu devam ettirir.

Yer tutucular, çocukların süt dişlerinden herhangi biri sürekli diş çıkmaya hazır olmadan önce kaybedilirse veya kalıcı bir dişin eksik olması durumunda uygulanan bir tedavi seçeneğidir. Yer tutucular sayesinde daimî dişlerin sürmesi için gereken mesafe korunmuş olur ve ileriki dönemde oluşabilecek ortodontik problemlerin önüne geçilmiş olur. Hareketli ve sabit olmak üzere temelde iki tip yer tutucu çeşidi mevcuttur. Eksik diş sayısı ve yeri değerlendirerek duruma en uygun yer tutucu çeşidine hekiminiz tarafından karar verilmektedir.

Çocuk hastalarda diş tedavilerini gerçekleştirmek her zaman çok kolay olmayabilir. Çeşitli nedenlerle korkuları, endişeleri olan ve her türlü ilaçsız yöntemin denenmesine rağmen hastanın tedaviye uyumsuz olduğu durumların yanı sıra, özel bakım görmelerini gerektiren zihinsel veya fiziksel, genetik veya gelişimsel bozukluları, sistemik hastalıkları olan çocuklarda uygulanabilir.

Genel anestezi öncesinde çocuk, anestezi uzmanı tarafından muayene edilip yapılan tahlilleri değerlendirilir. Çocuğun genel anesteziye uygunluğuna muayene sonrası anestezi uzmanı tarafından karar verilir. Çocuğun operasyona hazırlanması, uyutulması, operasyon sırasındaki kontrolü, operasyon sonrası uyandırılması, iyileşme ve toparlanma durumu anestezi uzmanı ve ekibi tarafından gerçekleştirilir. Çocuğun uyuduğu zaman aralığında tüm çürük dişlerin tedavileri ve koruyucu uygulamalar diş hekimi tarafından tamamlanır. Amaç; ağız ortamındaki leke, çürük ve enfeksiyonun tamamının tedavi edilmesidir. Genel anestezi altında diş tedavileri yapılan çocukların sonrasındaki süreçte doktorun uygun gördüğü düzenli aralıklarla kontrol muayenesine gelmesi, ağız hijyenine ve beslenme düzenine dikkat etmesi çok önemlidir.

Çocuk diş hekimliği; bebeklerin, çocukların ve özel bakım gerektiren (engelli) bireylerin ağız ve diş sağlığı sorunları ile uğraşan, diş hekimliğinin bir anabilim dalıdır. Pedodontistler, diş hekimliği fakültelerinden mezun olduktan sonra, diş hekimliği fakültesi pedodonti anabilim dalında doktora eğitimini (4-6 yıl) tamamlayarak pedodontist olmaya hak kazanırlar.

Çocuğunuzun diş tedavilerini gerçekleştirecek doktorun pedodonti uzmanı olması, ilerde oluşabilecek diş hekimi korkusunu ortadan kaldırarak, çocuğunuzun daha uyumlu ve diş sağlığı konusunda daha bilinçli birey olması konusunda atılacak önemli bir adımdır.

Çünkü pedodontistler ‘’önce çocuğu düşün’’ felsefesi doğrultusuna uygun psikolojik yaklaşımlar ile önce çocuğun sevgi ve güvenini kazanmayı hedefler daha sonra kolaydan zora, kademeli bir tedavi yaklaşımı ile ağrısız bir şekilde diş tedavilerini gerçekleştirmeyi amaçlar.